Ülkemizde
kalın bağırsak kanserleritüm kanserler içerisinde üçüncü sırada yer almaktadır.
Risk Faktörleri
Kalın bağırsak kanserin değiştirilebilir risk
faktörleri şunlardır:
·
Aşırı kilolu veya
obez olmak
·
Fiziksel olarak
aktif olmamak
·
Fazla miktarda
işlenmiş (sosis, salam ve benzeri) veya işlenmemiş kırmızı et (sığır, kuzu,
karaciğer ve benzerleri) tüketimi
·
Sigara dahil tütün
ürünlerinin kullanımı
·
Fazla alkol
kullanımı
Kalın bağırsak kanserin değiştirilemez risk
faktörleri şunlardır:
·
İleri yaş
·
Kişinin kalın
bağırsak polipleri veya kalın bağırsak kanseri öyküsü olması
·
Kişinin inflamatuvar bağırsak hastalığı (Ülseratif
kolit veya Crohn hastalığı) öyküsü olması
·
Ailede kalın bağırsak polipleri veya
kalın bağırsak kanseri öyküsü
·
Kalıtsal bir
sendromun olması
·
Tip 2 diyabet
hastası olma
Belirtiler
Kalın
bağırsak kanserlerinde en sık görülen belirtiler şunlardır;
·
Bağırsak
alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin meydana gelmesi ve bu
değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi
·
Bağırsakta tam
boşalmama hissi
·
Dışkıda kan (parlak
ya da koyu kırmızı), veya dışkı renginde koyulaşma
·
Karında şişkinlik,
kramp tarzında ağrı veya gaz şikayeti
·
Bilinen bir neden
olmaksızın kilo kaybı
·
Güçsüzlük ve yorgunluk
Tanı
Diğer
kanserlerde olduğu gibi kolon kanserleri de iyice büyüyene kadar belirti
vermezler. Bu nedenle amaç, daha kanser belirti vermezken tümörü ortaya koymak
olmalıdır. Belirtiler gelişmeden önce bir kişinin kanser için taranması
poliplerin ve kanserin erken tanınmasında yardımcı olur. Poliplerin erkenden
tanınıp çıkartılması, kalın bağırsak kanseri önleyebilir. Erken tanı
konulduğunda, kalın bağırsak kanserin tedavisi daha etkin olabilir. Bu
nedenle, 50 yaş üstündeki kişiler taranmalı ve kalın bağırsak kanser için
artmış riski olan kişiler ise daha erken tarama programına alınmalıdır.
Dışkıda gizli
kan saptanıp kolonoskopi yapılan kişilerde henüz kanserleşmemiş polip halindeki
tümörler tespit edilerek kanser gelişmesi önlenebildiği gibi kanser gelişmiş
olan olgularda da erken teşhis ile yaşam süresi ve kalitesi artmaktadır.
Ülke genelinde kalın bağırsak kanser taramaları; 50-70 yaş arasında kadın ve erkek nüfusa Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM),
Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri(SHM) ve Aile Sağlığı
Merkezlerinde(ASM)gaitada gizli kan kiti
yardımıyla hızlı, pratik ve güvenilir bir şekilde 2 yılda bir ücretsiz olarak yapılmaktadır.50-70 yaş arasında her 10 yılda bir de kolonoskopi ile
taramaönerilmektedir.
Tedavi
Kalın bağırsak kanserinde
cerrahi, ilaç tedavisi (kemoterapi) ve ışın tedavisi (radyoterapi) gibi farklı
tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
Korunma
Kalın bağırsak kanserini
önlemek için atılması gereken en önemli adımlardan biri tarama olmakla birlikte
aşağıdaki sağlıklı yaşam davranışlarını uygulamak da sadece kalın bağırsak
kanserinden korunmada değil birçok kanserden korunmada da önemlidir:
·
Sağlıklı kiloda kalmak
ve bunu sürdürmek
·
Taze meyve ve sebze
ağırlıklı beslenmek.
·
Posa içeriği yüksek besinlerin tüketimi
artırmak. Posa içeriği en yüksek besinler sırasıyla; kuru baklagiller,
tahıllar, sebze-meyvelerdir.
·
Günde 30-60 dakika
orta düzeyde fiziksel aktivite yapmak (tempolu yürüyüş, bisiklete binme gibi)
·
Sigara ve alkol kullanmamak
Kaynaklar
- ColorectalCancer Risk Factors. AmericanCancerSocietyhttps://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html(Erişim tarihi: 14.01.2019)
- ColorectalCancerSignsandSymptoms. AmericanCancerSociety. https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-and-symptoms.html(Erişim tarihi: 14.01.2019)
- Türkiye Kanser İstatistikleri, 2015. T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, 2018.
- Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2015, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1031, Ankara 2016. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/10915,tuber-turkiye-beslenme-rehberipdf.pdf?0 (Erişim tarihi: 30.11.2017)
- HealthyLiving. Screening&Prevention. ColorectalCancerAlliance. https://www.ccalliance.org/screening-prevention/healthy-living (Erişim tarihi: 14.01.2019)
- TreatingColorectalCancer. AmericanCancerSociety. https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/treating.html (Erişim tarihi: 14.01.2019)