EKİM AYI MEME
KANSERİ FARKINDALIK AYI
Meme kanseri, memedeki hücrelerin
kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkar. Meme kanserinin neredeyse tamamı
kadınlarda görülür. Ancak erkeklerde de meme kanseri görülebilir. Meme kanseri ülkemizde
ve dünyada kadınlarda en sık görülen ve aynı zamanda en sık ölüme neden olan
kanser türüdür. Ülkemizde kanser olan her dört kadından biri meme kanseridir.
Meme kanserinde yaşam şekliyle ilişkili değiştirilebilecek risk faktörleri
şöyledir:
· Fazla kilolu ya da şişman (obez) olmak
· Yeterli fiziksel aktivite yapmamak (hareketsiz bir yaşam sürmek)
· Hiç doğum yapmamış ya da ilk doğumunu 30 yaşından sonra yapmış olmak
· Doğum kontrol hapı ve iğnesi kullanmak
· Menopoz sonrası hormon tedavisi almak
· Alkol kullanmak: Özelliklegünde
1 bardaktan (1 bira, 1 bardak şarap, 1 duble sert alkollü içecek) daha fazla
alkol tüketimi riski daha çok arttırmaktadır.
Meme kanserinde değiştirilemeyecek risk
faktörleri ise şunlardır:
· Kadın olmak: Kadınlarda
erkeklerden 100 kat daha fazla meme kanseri görülmektedir.
· Yaş almak: Yaş arttıkça
meme kanseri riski artmaktadır.
· Belirli kalıtsal genlere sahip olmak (özellikle BRCA1, BRCA2 gibi)
· Ailede meme kanseri öyküsünün olması: Birinci derece akrabalarda (anne, kız kardeş, kız çocuk) meme kanseri
görülmesi riski iki kat arttırmaktadır. Meme kanseri olan kadınların
çoğunluğunda (yaklaşık 10 kişiden 8'inde), ailede meme kanseri öyküsü
olmadığını belirtmek önemlidir.
· Kişinin bir memesinde kanser olması: Diğer memede ve aynı memenin diğer bölgelerinde de kanser görülme riskini
arttırmaktadır.
· Yoğun meme dokusuna sahip olmak
· Memede iyi huylu oluşumların (fibroadenom gibi) olması
· Erken adet (mens) görmeye başlamak (özellikle 12 yaşından önce)
· Menapoza özellikle 55 yaşından sonra girmek
· Göğüse radyoterapi almış olmak
Meme
Kanserinin Belirtileri
Memelerinizin normalde nasıl göründüğünü
ve nasıl hissettiğinizi bilmek, meme sağlığının önemli bir parçasıdır. Meme
kanserini olabildiğince erken yakalamak, başarılı bir tedavi şansı sunar. Ancak
neyin aranacağını bilmek, düzenli mamografilerin ve diğer tarama testlerinin
yapılmasının yerini tutamaz. Tarama testleri, herhangi bir belirti ortaya
çıkmadan önce meme kanserinin erken aşamalarında bulunmasına yardımcı olur.
Meme kanserinin en sık rastlanan belirtisi,
memede ağrısız, zamanla büyüyen bir yumrunun (kitlenin) ele gelmesi,
hissedilmesidir. Ayrıca ele gelen yumru
(kitle) olsa da olmasa da aşağıdaki belirtiler de meme kanserinde
görülebilmektedir:
·
Bir memenin tamamının veya bir kısmının
şişmesi (belirgin bir yumru hissedilmese bile)
·
Memede ya da meme ucunda ağrı
·
Meme derisinde kaşıntı ve yanmayla
belirgin yangısal durum (ekzema, mayasıl)
·
Meme ucunda çekilmeler
·
Memede portakal kabuğu görünümü
·
Meme derisinde tahriş
·
Tek taraflı meme ucunda akıntı-
özellikle kanlı akıntı
·
Memenin bir kısmında veya tümünde şişlik,
memede şekil değişikliği
·
Meme ya da meme ucu derisinde kızarıklık,
kabuklaşma, kalınlaşma
·
Koltuk altında yumru (kitle), bazen
memede yumru hissedilmeden önce, kanser koltuk altında veya köprücük kemiğinin
etrafında şişme veya yumruya neden olabilir
Bu belirtilerden herhangi biri meme
kanseri dışındaki şeylerden de kaynaklansa da, belirtiler görüldüğünde,
nedeninin bulunabilmesi için bir genel cerrahi uzmanına muayene olunmalıdır.
Tanı:
Meme kanseri ileri dönemlere gelene
kadar belirti vermeyebilir. Meme kanserine erken dönemde tanı konması,
tedavinin başarıya ulaşma ve hayatta kalma şansını arttırmaktadır. Erken
teşhiste en önemli faktör, kişinin bu konuda bilinçlenmesidir. Erken tanı için aşağıdaki
yöntemler uygulanmaktadır:
·
20-40
yaş arası: Ayda bir kendi kendine meme muayenesi yapılmalıdır. (Kendi
kendine meme muayenesi broşürüne http://kanser.gov.tr/bilgi-dokumanlar/afis-brosur/1509-kendi-kendine-meme-muayenesi-2015.html
web adresinden ulaşılabilir.) Meme kanseri belirtilerden biri görüldüğünde
vakit geçirmeden doktora başvurulmalıdır. Ayrıca
iki yılda bir doktora meme muayenesi için gidilmelidir.
·
40-69
yaş arası; Ayda bir kendi kendine meme muayenesi yapılmalı, yılda bir doktora
meme muayenesi için gidilmeli ve iki yılda bir mamografi çektirilmelidir.
Ülkemizde her ilde var olan Kanser Erken
Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM adreslerimiz https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ketem) ücretsiz olarak mamografi çekilmekte; ayrıca kendi kendine meme muayenesi
eğitimleri ve broşürleri de ücretsiz olarak verilmektedir.
Tedavi
Her hastanın tedavisi farklılık
göstermekte olup; tedavi kararında hastalığın yeri, evresi, hastanın yaşı ve
diğer sağlık sorunları gibi birden fazla faktör etkilidir. Meme kanserinde cerrahi,
ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi) gibi farklı tedavi
seçenekleri uygulanmaktadır.
Korunma
Tüm
kanserlerde olduğu gibi; sağlıklı (sebze ve meyveden zengin) beslenme
alışkanlıkları, haftada en az 150 dakika orta düzeyde (en az 10 dakika tempolu yürüyüş, bisiklete
binme gibi) ya da hafta da en az 75 dakika ağır düzeyde (en az 10 dakika koşma,
yüzme gibi) fiziksel aktivite yapma, sağlıklı kiloda olma ve bu kiloda kalma ile
alkol kullanmama meme kanseri riskini azaltmaktadır. Aile hekimine danışılarak
sağlıklı kiloda olunup olunmadığı öğrenilebilir. Özellikle 1,5-2 yıl emzirmenin
de anneyi meme kanserinden koruduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır.
Kaynaklar
1.
Breast Cancer. American Cancer Society. https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer.html (Erişim tarihi: 26.08.2019)
2.
Türkiye Kanse(Erişim tarihi: 26.08.2019)r
İstatistikleri. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire
Başkanlığı, Ankara 2017 https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/2014-RAPOR._uzuuun.pdf (Erişim tarihi: 26.08.2019)
3.
WHO PEN Protocol 4 4.1 Assessment and referral of
women with suspected breast cancer at primary health care http://www.who.int/ncds/management/Protocol4_1_BreastCancerAssessment_and_referral.pdf?ua=1(Erişim
tarihi: 25.09.2017)
4.
Türkiye Kanser Kontrol Programı 2016.
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı.
Yayın No:987, Ankara, 2016.
