KOAH’I TANIYIN. HAYAT SİZDEN
UZAKLAŞMASIN!
Bugün Dünya KOAH Günü. KOAH’ı tanıma ve önemini
kavrama günü!
Bu yıl Dünya KOAH Günü 20 Kasım 2019 olarak
belirlendi. Hedefimiz KOAH’ın her yıl daha fazla kişi tarafından bilinmesi ve
risk faktörü taşıyan kişilerin sağlık kuruluşlarına başvurmalarını sağlayarak
yaşamlarını daha kaliteli sürdürmelerini sağlanmasıdır.
KOAH Nedir?
KOAH [Kronik (Müzmin) Obstrüktif (Tıkayıcı) Akciğer
Hastalığı] nefes yollarında mikroplarla oluşmayan bir iltihaplanmaya bağlı
oluşan ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.
Bu hastalık ne sıklıkta görülür ?
KOAH, tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu
olmasına karşın, kamuoyu tarafından yeterince bilinmeyen bir hastalıktır. KOAH’ın
görülme sıklığı 40 yaş üstü yetişkinlerde %15-20’dir. Bir diğer
deyişle toplumumuzda 40 yaş üstü her 5 kişiden birinde KOAH vardır. Oysa 10
KOAH hastasının sadece biri doktora başvurmuş ve doğru tanı alabilmiştir. Bu
durumda, ülkemizde bulunan 3-5 milyona yakın KOAH'lı hastanın sadece 300-500
bini kendisinde hastalık olduğunu bilmektedir.
KOAH tehlikeli bir hastalık mıdır ?
Küresel Hastalık Yükü Çalışması verilerine göre, KOAH
yılda 2.9 milyon ölüme neden olmaktadır. Günümüzde tüm dünyada 3.
ölüm nedeni haline gelen KOAH, tüm ölümlerin de %5.5’inden sorumludur. Türkiye’de
solunum sistemi hastalıkları en sık görülen 3. ölüm nedenidir ve bu ölümlerin
%61.5’i KOAH nedeniyledir. Toplumun KOAH konusunda yeterli bilgiye sahip olmaması,
hastalığın erken tanısını ve etkin tedavisini güçleştirmektedir.
KOAH neden olur ? Kimlerde Görülür ?
KOAH gelişimi için tüm dünyada en yaygın görülen risk
faktörü tütün kullanımıdır. Sigara içenler, içmeyenlere
göre, daha fazla solunumsal şikayetlere, daha fazla solunum fonksiyon kaybına
ve daha yüksek KOAH ölüm oranlarına sahiptirler. Diğer tip tütün kullanımı
(pipo, puro, nargile vb.) ve çevresel tütün dumanı da KOAH gelişimine neden
olur. KOAH gelişiminde genetik risk faktörlerinin rolü henüz çok iyi
aydınlatılamamıştır. Bununla birlikte yapılan araştırmalarda gebelik ve çocukluk
dönemindeki akciğer kapasitesi gelişimi üzerine özellikle yoksulluğun olumsuz
etkisinin yetişkin dönemde KOAH gelişimine yol açan önemli bir faktör olduğu
gösterilmiştir. Bu nedenle toplum genelindeki eşitsizliğin azaltılması o
toplumda yaşayan kişilerde KOAH gelişimini önleyen bir politikadır. Öte yandan
özellikle biyomas yani odun, tezek, kök benzeri yakıtların yanmasına bağlı
olarak gelişen iç ortam hava kirliliği ve tozlu-dumanlı işyerlerinde
çalışmanın en önemli çevresel risk faktörleri olduğu bilinmektedir. Benzer
biçimde dış ortam hava kirliliğinin de KOAH gelişiminde ve KOAH hastalığının
alevlenmesinde önemli rol oynadığı bilinmektedir. Araştırmalar hava
kirliliğinin arttığı dönemlerde KOAH’a bağlı ölümlerin de arttığına işaret
etmektedir. Son olarak her geçen gün önemi giderek vurgulanmaya
başlayan fiziksel aktivitede azalma ve hareketsizlik de artık bir risk
faktörü olarak kabul edilmektedir.
KOAH’lı bir hastanın şikayetleri nelerdir ?
KOAH’da en sık görülen yakınmalar nefes
darlığı, öksürük ve balgam çıkarmadır. Sigara içen kişiler öksürük ve
balgamı kanıksarlar ve bu nedenle doktora başvurmazlar. Nefes darlığı nedeniyle
fizik aktivitede azalma ortaya çıkar. Eforda nefes darlığı çeken kişi, yol
yürümek istemez, günlük işlerini azaltır, markete gitmeye çekinir ve zamanla
evden çıkmamayı tercih eder hale gelir. Bu şekilde giderek artan fiziksel
aktivite azalması, hastanın yaşam kalitesini bozarak hastalığın ilerlemesine
neden olur, sakatlık ve ölüme yol açar.
Yirmi yıl boyunca izlenen KOAH’lı olgularda haftada
iki saat ve daha fazla yürüyüş yapan hastalarda hem KOAH nedeniyle hastaneye
başvurularda hem de bu hastalık nedeniyle ortaya çıkan ölüm oranlarında %30-40
azalma saptanmıştır. Bu nedenle, hem bu hastalığın önlenmesi hem de
ilerlemesinin engellenmesinde ‘fiziksel aktivitenin arttırılması gerekmektedir.
KOAH tanısı nasıl konur ?
KOAH'ın tanısı, basit ve ağrısız bir test olan “nefes
ölçüm testi” ile kolayca konabilmektedir. KOAH’ın erken tanısı,
hastalığa bağlı sakatlık ve ölüm oranlarını azaltacaktır. Bu nedenle, 40 yaş
üstü, sigara içmiş ya da içmekte olan ve/veya meslek icabı ya da çevresel ortam
gereği tozlu ortamlarda bulunan kişilerde müzmin seyirli öksürük, balgam ve
nefes darlığı yakınmalarından en az birinin bulunması halinde kişinin bir göğüs
hastalıkları hekimi tarafından görülüp ”nefes ölçüm testini” yaptırması
gerekir.
KOAH’ın tedavisi mümkün müdür ?
KOAH ilerleyici bir hastalık olmasına karşı
önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. KOAH’lı bir hastanın yapması gereken ilk iş sigarayı bırakmak
amacıyla hekime başvurmasıdır. Sigara bağımlılığı tedavi edilebilen bir
hastalıktır. Bunun dışında, diğer zararlı toz ve dumandan uzak durulması, grip
ve zatürre aşılarının yapılması ve nefes yoluyla alınan ilaç tedavisinin yanı
sıra fiziksel aktivitenin önerilmesi ve uygulanmasının sağlanması; hem hastalık
gelişimi, hem hastalığın ilerlemesi ve kötü sonuçlarının önlenmesinde önemli
bir adımdır. Yeterli bir fiziksel aktivite için ağır egzersizlere gerek yoktur,
haftanın çoğu günleri yapılan orta yoğunluktaki fiziksel aktivite yeterlidir.
Herkesin yapabileceği bir aktivite olan yürüyüş, düzenli fiziksel aktivitenin
sağladığı hemen tüm yararları sağlayabilmektedir.
Çanakkale İl Sağlık Müdürlüğü
