Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Farkındalık
Ayı 2021
Serviks kanseri, dünya genelinde
kadınları en çok etkileyen, etkili tarama yöntemleriyle erken tanınıp tedavi
edilebilen ve böylelikle hastalığa bağlı ölüm oranlarının büyük oranda
azaltılabildiği kanser türlerinden biridir. Ocak ayı Rahim Ağzı Kanseri
Farkındalık Ayı olarak belirlemiş olup dünyanın birçok ülkesinde hastalığa
dikkat çekmek üzere çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
Rahim Ağzı Kanseri Neden Önemli?
- Rahim ağzı
kanseri önlenebilen bir hastalıktır.
- Rahim ağzı
kanseri erken teşhis edildiğinde %100 tedavi edilebilir bir kanser
türüdür.
- Rahim ağzı
kanserinden ölüm tamamen engellenebilir durumdadır.
- Düzenli
rahim ağzı kanseri taramasından geçen bir kadının, rahim ağzı kanserinden
ölmeyeceği söylenebilir.
Risk faktörleri
Aşağıdaki özelliklere sahip bir kadınsanız,
rahim ağzı kanseri için yüksek risk altında olabilirsiniz:
- 30 yaşın
üzerinde olup tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV) ve/veya cinsel
yolla bulaşan diğer enfeksiyonlarınız var ise. (HPV, rahim ağzı kanseri de
dahil olmak üzere en az altı kanser türüne neden olabilen, cinsel yolla
bulaşan yaygın bir virüstür.)
- Erken
yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başladıysanız.
- Birden
fazla seks partneriniz var ise.
- Düzenli
şekilde rahim ağzı kanser taramaları yaptırmıyor iseniz.
- Sigara
içiyorsanız.
- Meyve ve
sebzeyi az tüketmek şeklinde bir beslenme alışkanlığınız var ise.
- Düşük
sosyoekonomik düzeye mensup iseniz.
- Uzun süre
(5 yıldan fazla) doğum kontrol hapı kullanma öykünüz var ise.
- Zayıflamış
bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi) söz konusu ise.
- Aşırı
kilolu veya obez iseniz.
- Rahim ağzı
kanseri olan bir kız kardeş veya anne gibi yakın bir akrabanız varsa.
- Doğumdan
önce dietilstilbestrol'e (DES) maruz kalmış iseniz.
Belirtileri
Rahim ağzında kanser öncesinde gelişen
değişiklikler genellikle belirti vermeyip ancak pelvik muayene, Pap testi ve
HPV testleri ile erken dönemde tespit edilebilmektedir.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle
karşılaşırsanız hemen bir sağlık uzmanına başvurunuz:
- Vajinadan
artan miktarda veya alışılmadık türde akıntı geliyorsa
- Sırt,
bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı gözleniyorsa
- Yorgunluk,
kilo kaybı, iştahsızlık gelişmişse
- Tek ya da
iki bacakta şişkinlik varsa
- İdrar
yaparken ağrı gözleniyorsa
- Normal
adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif kanama oluyorsa
- Normalden
daha uzun süren veya daha ağır olan âdet kanaması söz konusu ise
- Cinsel
ilişki sırasında veya sonrasında kanama veya ağrı gözleniyorsa
- Menopoz
sonrası kanama izleniyorsa.
Erken Teşhis
Tarama ve erken teşhis ile tedavisi
yüzde yüz mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanserden ölüm nedenleri
arasında çok geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanseri HPV ile ilişkili olan en
yaygın hastalıktır. Neredeyse tüm rahim ağzı kanserleri HPV enfeksiyonu
nedeniyle gelişmektedir. HPV ayrıca kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız
boşluğu kanserlerine de neden olmaktadır. HPV’nin tespiti, erken dönemde rahim
ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret ederek kanser teşhisini
kolaylaştırmaktadır. Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya
erken bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın
şekilde kullanılmaktadır.
- Pap testi
(veya Pap smear), uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı kanserine
dönüşebilecek olan prekanseröz durumları (rahim ağzındaki hücre
değişiklikleri) arama esasına dayanır.
- HPV testi
ise bu hücresel değişikliklere neden olabilecek virüsün (insan papilloma
virüsü) rahim ağzı hücrelerinde tespiti esasına dayanan bir testtir.
- Her iki
test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup aynı anda yapılmaktadır.
- Rahim ağzı
kanseri Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ tarafından) “önlenebilen bir ölüm
nedeni” olarak tanımlanmaktadır. Bu gerçekten hareketle tehlikeli
olmasının yanında önlenebilir bir kanser olma özelliğini taşıyan bu
hastalık için tüm dünyada tarama yapılması ve her ülkenin kendi kontrol
politikasını oluşturması önerilmektedir. Ülkemizde uygulanan ulusal kanser
tarama programı uyarınca, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65 yaş
aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap Testi uygulanmaktadır.
Pozitif olgular teşhis merkezlerimize ileri tetkik için gönderilmektedir.
Tarama Testleri Nerelerde Yapılabilir?
Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları
ÜCRETSİZ olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM,
Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Toplum Sağlığı Merkezlerinde (TSM) ve
Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM) yapılmaktadır.
Bakanlığımız ve Bilim kurulunun
hazırlamış olduğu COVID-19 pandemisinde Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Rehberi
doğrultusunda gerekli önlemler alınarak kanser taramaları devam etmektedir.
Tedavi
- Rahim ağzı
kanseri ameliyat, radyasyon ve kemoterapi ile tedavi edilir. Bu tedavi
seçenekleri hastanın durumuna ve ihtiyacına göre tek başına veya
birbiriyle kombinasyon halinde verilebilir.
- Tedavi
kanserin evresine, tümör hücrelerinin türüne ve tıbbi durumunuza bağlıdır.
Korunma
Günümüzde etkin tarama testlerinin ve
İnsan Papilloma Virüs (HPV) enfeksiyonlarını önleyici aşının varlığı sebebiyle
rahim ağzı kanseri yüksek oranda önlenebilir durumdadır. Rahim ağzı kanseri
erken tespit edildiğinde, yüksek oranda tedavi edilebilir ve uzun süre hayatta
kalma ve iyi yaşam kalitesi ile ilişkilidir.
Korunmada dikkat edilecek hususlar şu
şekilde özetlenebilir:
- HPV’nin en
çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek olan
aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9-14
yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir.
- 30
yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak.
- Güvenli
cinsel ilişki konusunda eğitim almak.
- Cinsel
aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak.
- Erkeklerin
sünnet olması.
- Sigara
kullanmamak.
- Sebze ve meyvelerden
zengin sağlıklı beslenmek.